سرطان کبد ؛ علائم، درمان و هرآنچه باید بدانید

سرطان کبد بیماری تهدیدکننده زندگی است که شامل دو نوع اولیه و ثانویه است. با ما همراه شوید تا درمورد این بیماری بیشتر بدانید.

کبد بزرگ‌ترین عضو درون بدن است. اندازه کبد تقریبا به اندازه یک توپ فوتبال است. کبد در سمت راست شکم درست بالای معده و زیر قفسه سینه قرار دارد. کبد از دو بخش اصلی لوب راست و لوب چپ تشکیل شده است. این عضو از بدن بخشی از دستگاه گوارش است و همراه کیسه صفرا و لوزالمعده به تجزیه غذا و تبدیل آن به انرژی کمک می‌کند.

خون از سرخرگ کبدی و سیاهرگ باب کبدی به کبد می‌رود. خونی که درون سرخرگ کبدی جریان دارد، از قلب می‌آید و حامل اکسیژن است. خود درون سیاهرگ باب کبدی از ارگان‌های گوارشی می‌آید و مواد مغذی و سایر موارد (مثل داروها) را به کبد می‌برد.

برخلاف سایر اعضای درونی بدن، کبد سالم درصورتی‌که آسیب بینند یا بخشی از آن ازطریق جراحی درمان سرطان برداشته شود، ممکن است بتواند خود را ترمیم کند.

کبد یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است، زیرا فردی که کبد نداشته باشد، نمی‌تواند زندگی کند. برخی از وظایف حیاتی کبد عبارتند از:

• خونی را که در روده‌ها جریان دارد، جمع‌آوری و تصفیه می‌کند.
• مواد مغذی را که در روده جذب می‌شود، پردازش و ذخیره می‌کند.
• برخی از مواد مغذی را به انرژی یا موادی تبدیل می‌کند که بدن برای ساخت بافت به آن‌ها نیاز دارد.
• صفرا را می‌سازد که مایعی است که به هضم چربی کمک می‌کند.
• سایر مواد مغذی غذا مانند قند را هضم و ذخیره می‌کند که برای تولید انرژی استفاده می‌شود.
• پروتئین‌هایی را می‌سازد که به لخته‌شدن خون کمک می‌کنند.
• مواد مضری مانند الکل و مواد مخدر را تجزیه می‌کند.

سرطان کبد و انواع آن

به‌گفته‌ی وب‌سایت موسسه ملی سرطان ایالات متحده آمریکا، در سراسر جهان، سرطان کبد ششمین سرطان شایع و سومین علت مرگ‌‌و‌میر ناشی از سرطان است.

سرطان کبد می‌تواند سرطان اولیه یا سرطان ثانویه باشد. این دو نوع سرطان با هم فرق دارند.

سرطان اولیه کبد: سرطانی کشنده است که در کبد شروع می‌شود. اکثر سرطان‌های اولیه کبد، سرطان در کبد و سرطان در مجاری صفراوی درون کبد هستند. همچون بسیاری از انواع سرطان‌ها، پزشکان در مراحل اولیه بیماری می‌توانند اقدامات بیشتری برای درمان سرطان کبد انجام دهند. برخلاف بسیاری از سرطان‌ها، پزشکان ایده خوبی دراین‌باره دارند که چه عواملی خطر ابتلا به سرطان کبد اولیه را افزایش می‌دهد. با درنظر گرفتن این موضوع، پزشکان می‌خواهند افرادی را که ممکن است درمعرض خطر بالاتری قرار داشته باشند، شناسایی کنند تا در اسرع وقت سرطان کبد اولیه آن‌ها را تشخیص دهند و درمان کنند.

سرطان ثانویه کبد: سلول‌های سرطانی مربوط به سرطان اولیه می‌توانند ازطریق جریان خون یا عروق لنفاوی به کبد سرایت کنند.

سرطان اولیه کبد

در وب‌سایت کلینیک کلیولند، سه نوع سرطان اولیه کبد به این شکل توصیف شده است:

کارسینوم هپاتوسلولار یا کارسینوم سلول‌های کبدی (HCC): این نوع سرطان، شایع‌ترین نوع سرطان کبد است که تقریبا تمامی موارد سرطان کبد را شامل می‌شود.

سرطان داخل کبدی (IHC): این نوع از سرطان فرمی از کلانژیوکارسینوما است (سرطانی که در مجرای صفراوی شکل می‌گیرد). این نوع سرطان حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از کل موارد سرطان اولیه کبد را تشکیل می‌دهد.

آنژیوسارکوم: این نوع سرطان کبد بسیار نادر است و حدود یک درصد از کل موارد سرطان اولیه کبد را تشکیل می‌دهد. این سرطان در پوشش سلول‌های خونی درون کبد شروع می‌شود (آنژیوسارکوم ممکن است اعضای دیگر بدن را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد).

کارسینوم سلول‌های کبدی و سرطان داخل کبدی مردان را بیشتر از زنان مبتلا می‌کنند و اغلب در سنین ۵۵ تا ۶۴ سالگی تشخیص داده می‌شوند.

علت سرطان کبد چیست؟

سرطان کبد زمانی اتفاق می‌افتد که عاملی روی DNA سلول‌های سالم کبد تاثیر می‌گذارد. دی‌ان‌ای حامل ژن‌هایی است که به سلول‌ها می‌گویند چگونه عمل کنند.

همه ما ژن‌هایی داریم که به سلول‌ها می‌گویند چه زمانی رشد کنند، چه زمانی تکثیر شوند و چه زمانی بمیرند. برای مثال، ٱنکوژن‌ها (ژن‌های تومورزا) در رشد و تقسیم سلول‌ها نقش دارند. ژن‌های دیگری که ژن‌های سرکوب‌کننده تومور نامیده می‌شوند، بر فعالیت سلول نظارت می‌کنند و مانع از تکثیر کنترل‌نشده سلول‌ها می‌شوند و اطمینان حاصل می‌کنند که سلول‌ها در زمان مناسب می‌میرند.

وقتی DNA تغییر پیدا می‌کند، سلول‌های ما دستورالعمل‌های جدیدی را دریافت می‌کنند. در سرطان نوع HCC، براثر تغییر دی‌ان‌ای، انکوژن‌ها فعال یا ژن‌های سرکوب‌کننده تومور غیرفعال می‌شوند. برای مثال، مطالعات نشان می‌دهند سیروز مرتبط با ویروس هپاتیت B و ویروس هپاتیت C علت بیش از نیمی از موارد HCC است. وقتی ویروس‌های مذکور سلول‌های کبدی را آلوده می‌کنند، دی‌ان‌ای سلول را تغییر می‌دهند و سلول‌های سالم کبد را به سلول‌های سرطانی تبدیل می‌کنند.

علت سرطان داخل کبدی چیست؟

پزشکان بر این باورند که التهاب طولانی‌مدت در مجاری صفراوی خطر ابتلا به سرطان داخل کبدی را افزایش می‌دهد. التهاب طولانی‌مدت ممکن است موجب تغییر دی‌ان‌ای شود و این تغییرات می‌تواند سلول‌های سالم را به سلول‌های ناهنجار تبدیل کند.

عوامل خطرساز سرطان کبد

شایع‌ترین نوع سرطان کبد در بزرگسالان کارسینوم هپاتوسلولار یا کارسینوم سلول‌های کبدی است. این نوع سرطان معمولا در افراد مبتلا به بیماری مزمن (طولانی‌مدت) کبد ایجاد می‌شود که ناشی از عفونت ویروس هپاتیت یا سیروز است. احتمال ابتلای مردان به کارسینوم هپاتوسلولار بیشتر از زنان است. افرادی که دارای چندین عامل خطرساز هستند، دارای خطر بالاتری هستند.

بسیاری از عوامل خطرساز با سرطان کبد مرتبط هستند. البته لزوما همه‌ی افرادِ دارای یک یا چند مورد از این عوامل خطرساز دچار سرطان کبد نخواهند شد و بیماری ممکن است در برخی افرادی که هیچ عامل خطرساز شناخته‌شده‌ای ندارند، ایجاد شود. عوامل خطرساز سرطان کبد شامل موارد زیر می‌شود:

عفونت ویروس هپاتیت B: ویروس هپاتیت ب (HBV) می‌تواند ازطریق خون، منی یا سایر مایعات بدن منتقل شود. این عفونت می‌تواند حین زایمان از مادر به فرزند، ازطریق رابطه جنسی یا استفاده از سوزن‌های مشترک برای تزریق مواد مخدر منتقل شود.

هپاتیت B می‌تواند موجب التهاب کبد شود و درنهایت به سرطان منجر شود. دریافت واکسن‌های HBV در دوران نوزادی شیوع عفونت HBV را کاهش می‌دهد. عفونت مزمن HBV عامل اصلی سرطان کبد در آسیا و آفریقا است.

عفونت ویروس هپاتیت C: ویروس هپاتیت C می‌تواند ازطریق خون منتقل شود. این عفونت می‌تواند با استفاده از سوزن‌های مشترکی که برای تزریق مواد مخدر استفاده می‌شود یا در برخی موارد ازطریق تماس جنسی منتقل شود. در گذشته، هپاتیت C در جریان انتقال خون یا پیوند عضو نیز شیوع پیدا می‌کرد. امروزه بانک‌های خون تمام خون‌های اهدایی را برای ویروس هپاتیت C آزمایش می‌کنند و این امر خطر آلوده‌شدن به ویروس هپاتیت C ازطریق انتقال خون را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. ویروس هپاتیت C می‌تواند موجب سیروز شود و درنهایت سرطان کبد را در پی داشته باشد. عفونت مزمن HCV علت اصلی سرطان کبد در آمریکای شمالی، اروپا و ژاپن است.

سیروز: خطر ابتلا به سرطان کبد در افرادی که دچار سیروز هستند، بیشتر است. در این بیماری، بافت سالم کبد با بافت زخم جایگزین می‌شود. بافت زخم جریان خون کبد را مسدود می‌کند و مانع از عملکرد طبیعی کبد می‌شود. الکلیسم مزمن و عفونت‌های مزمن هپاتیت از علت‌های شایع سیروز هستند. افراد مبتلا به سیروز مرتبط با HCV نسبت‌به افراد مبتلا به سیروز مرتبط با HBV یا مصرف الکل، دارای خطر بالاتر ابتلا به سرطان کبد هستند.

مصرف بیش‌ازحد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند موجب سیروز شود که همان‌طور که گفته شد، یکی از عوامل خطرساز ابتلا به سرطان کبد است. سرطان کبد همچنین می‌تواند در افرادی که سیروز ندارند، اما الکل زیادی مصرف می‌کنند، بروز کند. احتمال ابتلا به سرطان کبد در کسانی که الکل زیادی مصرف می‌کنند و دچار سیروز هستند، نسبت‌به افرادی که الکل زیادی مصرف می‌کنند اما به سیروز مبتلا نیستند، ده برابر بیشتر است.

مطالعات نشان داده است خطر ابتلا به سرطان کبد در افراد مبتلا به عفونت‌های HBV یا HCV که به شدت الکل مصرف می‌کنند، بالاتر است.

آفلاتوکسین B1: خطر ابتلا به سرطان کبد ممکن است با خوردن غذاهای حاوی آفلاتوکسین B1 افزایش پیدا کند. آفلاتوکسین B1 سم قارچی است که می‌تواند روی غذاهایی مانند ذرت و مغزهای گیاهی که در مکان‌های گرم و مرطوب نگهداری می‌شوند، رشد کند.

استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH): استئاتوهپاتیت غیرالکلی وضعیتی است که می‌تواند موجب سیروز شود که درنهایت ممکن است منجر به سرطان کبد شود. استئاتوهپاتیت غیرالکلی شدیدترین فرم بیماری کبد چرب غیرالکلی است که در آن مقدار غیرطبیعی چربی در کبد وجود دارد. در برخی افراد، بیماری مذکور می‌تواند موجب التهاب و آسیب دیدن سلول‌های کبد شود. ابتلا به سیروز مرتبط با NASH خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد. سرطان کبد همچنین درافراد مبتلا به NASH که دچار سیروز نیستند، مشاهده شده است.

سیگار کشیدن: سیگار کشیدن با افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد مرتبط است. این خطر با افزایش تعداد سیگارهایی که فرد در طول روز می‌کشد و همچنین تعداد سال‌هایی که سیگار کشیده است، افزایش پیدا می‌کند.

بیماری‌های دیگر: برخی از بیماری‌ها و اختلالات ژنتیکی نادر ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهند. این شرایط شامل موارد زیر می‌شود:

• هموکروماتوز ارثی درمان‌نشده
• کمبود آلفا 1 آنتی‌تریپسین
• بیماری ذخیره گلیکوژن
• پورفیریا کوتانئا تاردا
• بیماری ویلسون

علائم سرطان کبد چیست؟

سرطان کبد در مراحل ابتدایی ممکن است علائمی نداشته باشد. کارسینوم سلول‌های کبدی و کلانژیوکارسینومای داخل کبدی علائم مشابهی دارند:

• وجود توده زیر قفسه سینه یا درد در سمت راست شکم یا درد در نزدیکی شانه راست
• یرقان یا زردی (بیماری که باعث زرد شدن پوست و چشم می‌شود)
• کاهش وزن بدون علت مشخص، تهوع یا از دست دادن اشتها
• خستگی
• ادرار تیره

علائم اولیه و هشداردهنده سرطان کبد چیست؟

متاسفانه ممکن است بدون نشان دادن هیچ علامتی دچار سرطان کبد مرحله بسیار ابتدایی باشید. اگر می‌دانید درمعرض خطر ابتلا به سرطان کبد قرار دارید، با پزشک خود درمورد آزمایش‌هایی برای نظارت بر کبد و تشخیص سرطان احتمالی در مراحل اولیه صحبت کنید.

نحوه تشخیص سرطان کبد چگونه است؟

پزشک ممکن است در صورتی که علائم و نشانه‌های سرطان کبد را در طول معاینه فیزیکی پیدا کند، به سرطان کبد مشکوک شود. او ممکن است برای تشخیص آزمایش‌های زیر را توصیه کند:

آزمایش خون: ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است آزمایش‌های خونی برای تشخیص سرطان مانند آزمایش عملکرد کبد، برای بررسی آنزیم‌های کبدی، پروتئین‌ها و سایر مواردی که نشان می‌دهند کبد سالم یا آسیب‌دیده است، انجام دهند. آن‌ها ممکن است آزمایشی برای آلفا فیتو پروتئین (AFP) انجام دهند. سطوح بالای AFP در خون می‌تواند نشانگر سرطان کبد باشد.

اولتراسوند (سونوگرافی): سونوگرافی تصاویری از ساختارهای بافت‌های نرم بدن ارائه می‌دهد. پزشکان از سونوگرافی برای پیدا کردن تومورهای کبدی استفاده می‌کنند.

توموگرافی کامپیوتری یا سی‌تی‌اسکن: این نوع خاص از اشعه ایکس تصاویری دقیق از کبد شما ارائه می‌دهد و اطلاعاتی درمورد اندازه تومور کبد و محل فراهم می‌کند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این آزمایش با استفاده از آهنربایی بزرگ، امواج رادیویی و کامپیوتر تصاویر بسیار واضحی از بدن تولید می‌کند.

آنژیوگرافی: این آزمایش به پزشک کمک می‌کند عروق خونی کبد را بررسی کند. در طول آنژیوگرافی، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی رنگی را به یکی از سرخرگ‌های بیمار تزریق می‌کند تا بتواند فعالیت عروق خونی را ردیابی کند و به دنبال انسداد بگردد.

بیوپسی (بافت‌برداری): ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی از بافت کبد برای جستجوی علائم سرطان نمونه‌برداری می‌کنند. بافت‌برداری مطمئن‌ترین راه برای تایید تشخیص سرطان کبد است.

درصورتی‌که ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی مشکوک به سرطان داخل کبدی باشد، ممکن است آزمایش‌های زیر را انجام دهد:

کلانژیوپانکراتوگرافی آندوسکوپی رتروگراد (ERCP): در روش ERCP از آندوسکوپ و کاتتر (لوله‌های نازک انعطاف‌پذیر) برای بررسی مجاری صفراوی استفاده می‌شود.

کلانژیوگرافی ترانس‌هپاتیک ازطریق پوست (PTC): در این آزمایش، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ماده رنگی متمایزکننده را به کمک سوزنی به‌طور مستقیم وارد مجاری صفراوی و کبد می‌کند. PTC معمولا فقط برای افرادی استفاده می‌شود که نمی‌توانند تحت ERCP قرار گیرند.

مراحل سرطان کبد چیست؟

پزشکان با استفاده از استانداردهایی که توسط سیستم سرطان کبد کلینیک بارسلون (BCLC) تعیین شده است، مرحله‌ی کارسینوم سلول‌های کبدی را تعیین می‌کند. در این سیستم، کارسینوم سلول‌های کبدی براساس ویژگی‌هایی مانند عملکرد کبد، اندازه تومور و علائم بیمار ارزیابی می‌شود.

پزشکان ممکن است از اصطلاحات متفاوتی برای هر مرحله سرطان استفاده کنند. مراحل سرطان کبد گاهی به شکل مرحله‌ی یک تا چهار (I تا IV) یا صفر تا C یا با عبارت‌هایی مانند مراحل اولیه و پیشرفته مشخص می‌شود.

مراحل کارسینوم هپاتوسلولار به صورت زیر است:

مرحله یک/مرحله بسیار ابتدایی/مرحله صفر: تومور واحدی در کبد خود دارید که اندازه آن کم‌تر از دو سانتی‌متر است. آزمایش‌های خون نشان می‌دهند سطح بیلی‌روبین شما طبیعی است.

مرحله دوم/مرحله ابتدایی/ مرحله A: تومور واحدی دارید که اندازه آن پنج سانتی‌متر یا کم‌تر است یا بیش از یک تومور دارید که اندازه آن‌ها کمتر از سه سانتی‌متر است. تومور ممکن است به رگ‌های خونی سرایت کرده باشد.

مرحله سوم/مرحله متوسط/ مرحله B: در این مرحله ممکن است بیش از یک تومور یا یک تومور با اندازه بیش از پنج سانتی‌متر داشته باشید. تومور ممکن است به گره‌های لنفاوی، عروقی خونی بزرگ یا اعضای دیگر سرایت کرده باشد.

مرحله چهارم/مرحله پیشرفته/مرحله C: سرطان به سایر قسمت‌های بدن مانند ریه‌ها یا استخوان‌ها و همچنین گره‌های لنفاوی سرایت کرده است.

روش درمان سرطان کبد چگونه است؟

پزشکان ممکن است از چند درمان رایج ازجمله برداشتن بخشی از کبد، پبوند کبد و درمان‌هایی که مستقیما روی کبد اعمال می‌شوند، مانند آمبولیزاسیون شریان کبدی و درمان‌های فرسایشی برای درمان HCC و IHC استفاده کنند. آن‌ها همچنین ممکن است از چندین نوع شیمی‌درمانی، شیمی‌آمبولیزاسیون، پرتودرمانی، رادیوامبولیزاسیون ایمنی‌درمانی و درمان هدفمند استفاده کنند.

چگونه می‌توان از سرطان کبد پیشگیری کرد؟

درحالی‌که نمی‌توانید به‌طور کامل از سرطان کبد پیشگیری کنید، می‌توانید موارد زیرا را انجام دهید تا احتمال ابتلای شما به سرطان کبد کاهش پیدا کند:

• از رفتارهایی که منجر به سیروز می‌شود، اجتناب کنید.
• وزن سالمی داشته باشید.
• واکسن هپاتیت B را دریافت کنید. واکسن هپاتیت B تقریبا برای همه بی‌خطر است. درمورد دریافت واکسن هپاتیت A با پزشک خود مشورت کنید.
• اجتناب از ابتلا به هپاتیت C
• اگر به بیماری کبدی دچار هستید، مبتلا به دیابت هستید، چاق هستید یا زیاد الکل مصرف می‌کنید، از پزشک خود مورد غربالگری سرطان کبد سوال کنید.

غربالگری سرطان کبد چگونه است؟

ممکن است بدون اینکه علامتی داشته باشید، به سرطان کبد مرحله اولیه مبتلا باشید. غربالگری سرطان کبد روشی است که در آن ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی سلامتی کبد شما را در پی نشانه‌های سرطان کبد بررسی می‌کنند. درحالی‌که آزمایش استاندارد غربالگری برای سرطان کبد وجود ندارد، پزشک ممکن است هر شش ماه سونوگرافی و آزمایش‌های خون را توصیه کند.

آیا سرطان کبد قابل درمان است؟

پیوند موفقیت‌آمیز کبد می‌تواند سرطان کبد را درمان کند، اما همه کسانی که به پیوند کبد نیاز پیدا می‌کنند به اندازه کافی سالم نیستند که عمل پیوند را انجام دهند یا قادر به پیدا کردن اهداکننده کبد نیستند.

مطالعات نشان می‌دهند افرادی که برای برداشتن بخشی از کبد خود تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، معمولا نسبت‌به افرادی که بیماری آن‌ها مانع از عمل جراحی می‌شود، بیشتر عمر می‌کنند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، پزشک روی درمان‌هایی تمرکز می‌کند که به فرد کمک کند تا زمانی که ممکن است زندگی باکیفیتی داشته باشند.

امید به زندگی بیمار مبتلا به سرطان کبد چقدر است؟

پزشکان درزمینه‌ی درمان سرطان کبد درحال پیشرفت هستند، بنابراین بیماران می‌توانند بیشتر عمر کنند. اما سرطان کبد همچنان بیماری کشنده‌ای است.

داده‌ها نشان می‌دهند ۳۵ درصد از افرادی که برای سرطان کارسینوم سلول‌های کبدی (HCC) در مراحل اولیه درمان می‌شوند، تا ۵ سال پس از تشخیص زنده می‌مانند. حدود ۱۲ درصد از افرادی که برای HCC که به بافت‌های مجاور یا گره‌های لنفاوی سرایت کرده است، تحت درمان قرار می‌گیرند، ۵ سال پس از تشخیص زنده هستند. حدود ۳ درصد از افرادی که برای HCC درمان می‌شوند که گسترش بیشتری پیدا کرده است، ۵ سال پس از تشخیص زنده هستند.

نرخ بقای پنج ساله برای سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی که به خارج از کبد گسترش پیدا نکرده است، ۲۴ درصد، برای سرطانی که به گره‌های لنفاوی مجاور رسیده است، ۹ درصد و برای سرطانی که فراتر از این حد گسترش پیدا کرده است، ۲ درصد است.

در صورت ابتلا به سرطان کبد، چگونه از خود مراقبت کنیم؟

سرطان کبد و درمان‌های سرطان کبد با عوارضی همراه هستند. برخی افراد برای حذف بخشی از کبد تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند و برخی پیوند کبد دریافت می‌کنند. افراد دیگر ممکن است تا زمانی که زنده هستند، به درمان نیاز داشته باشند.

بیمار باید به‌طور منظم به پزشک مراجعه کند تا پیشرفت بیماری او را تحت نظارت داشته باشد و نشانه‌های عود سرطان کبد را بررسی کند. برای مثال، افرادی که پس از درمان نشانه‌های سرطان کبد را ندارند، باید در دو سال اول پس از درمان، هر سه تا شش ماه یک بار آزمایش تصویربرداری و آزمایش خون انجام دهند.

در صورتی که برای سرطان کبد تحت درمان قرار گرفته‌اید، اقداماتی وجود دارد که ممکن است خطر عود سرطان کبد را کاهش دهد:

• از خود دربرابر ویروس‌های هپاتیت B و هپاتیت C محافظت کنید.
• اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید آن را ترک کنید.
• اگر الکل مصرف می‌کنید، سعی کنید آن را کنار بگذارید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید. سرطان کبد و درمان سرطان کبد ممکن است درست زمانی که بدن شما به مواد مغذی برای بهبودی و قوی ماندن نیاز دارد، بر اشتهای شما تاثیر بگذارد. اگر در غذا خوردن مشکل دارید، با متخصص تغذیه صحبت کنید. او راه‌هایی را پیشنهاد می‌کند که بتوانید مواد مغذی موردنیاز خود را دریافت کنید.
• کمی ورزش کنید. از پزشک بپرسید که با توجه به شرایط شما چه نوع ورزشی مناسب است. سرطان استرس‌زا است. ورزش می‌تواند مقداری از این استرس را رفع کند.
• استراحت کافی داشته باشید. خستگی یکی از عوارض شایع سرطان کبد و درمان آن است.

زندگی با سرطان می‌تواند با تنهایی همراه باشد. ممکن است از صحبت کردن درمورد بیماری خود را دیگران احساس راحتی نکنید. در این صورت، از پزشک خود بخواهید تا گروه‌های حمایتی را به شما معرفی کند که در آن‌جا افرادی را پیدا کنید که وضعیت شما را درک می‌کنند. حمایت و درک آن‌ها می‌تواند تاثیر مثبتی داشته باشد.

سرطان اولیه کبد بیماری تهدیدکننده زندگی است. اغلب مردم تا زمانی که سرطان در مرحله یپشرفته‌ای قرار نداشته باشد، از بیماری خود خبر ندارند. این امر گزینه‌های درمانی را محدود می‌کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، پزشکان روی درمان‌هایی برای تسکین علائم یا کاهش رشد سرطان و درعین‌حال کمک به حفظ کیفیت زندگی تمرکز می‌کنند. اگر به فرم پیشرفته سرطان کبد مبتلا هستید، با پزشک خود مورد گزینه‌های درمانی ازجمله مزیت‌ها و عوارض جانبی آن‌ها صحبت کنید تا درمورد انتخاب‌های آینده خود احساس اطمینان کنید.

سرطان ثانویه کبد

سرطان‌های ثانویه نام سرطان اصلی را حفظ می‌کنند. برای مثال، سرطان ثانویه کبد که در ریه‌ها شروع می‌شود، سرطان متاستاتیک ریه نامیده می‌شود. ازآن‌جا که سرطان به بخش دیگر بدن گسترش پیدا کرده است، این نوع سرطان پیشرفته درنظر گرفته می‌شود.

کدام سرطان‌ها به کبد سرایت می‌کنند؟

شورای سرطان ویکتوریا در وب‌سایت خود می‌نویسد، سرطان روده شایع‌ترین سرطانی است که به کبد سرایت می‌کند. علت آن است که خونی که به روده می‌رسد، ازطریق سیاهرگی به نام سیاهرگ باب کبدی به کبد می‌رود.

سایر سرطان‌هایی که می‌توانند به کبد سرایت کنند عبارتند از سرطان مری، سرطان معده، سرطان پانکراس، سرطان تخمدان، سرطان ریه و ملانوما (نوعی سرطان پوست).

گاهی اوقات نمی‌توان محل آغاز سرطان را پیدا کرد که در این مورد سرطان با منشأ اولیه نامعلوم (CUP) نامیده می‌شود.

علائم سرطان ثانویه کبد

اگر تومورها کوچک باشند، سرطان ثانویه کبد ممکن است علامتی نداشته باشد. اما با رشد یا گسترش سرطان ممکن است علائم مختلفی بروز کنند:

• ضعف و خستگی
• درد در سمت راست بالای شکم یا تیغه شانه راست
• درد شدید شکم
• از دست دادن اشتها و احساس بیماری (تهوع)
• کاهش وزن بدون علت شناخته‌شده
• زرد شدن پوست و چشم‌ها
• ادرار تیره و مدفوع روشن
• خارش پوست
• آب‌آوردگی شکم (آسیت)
• تب

تشخیص سرطان ثانویه کبد

سرطان ثانویه کبد ممکن است همزمان با سرطان اولیه یا چندین سال پس از درمان سرطان اولیه تشخیص داده شود. این سرطان همچنین ممکن است پیش از سرطان اولیه تشخیص داده شود. سرطان ثانویه کبد با استفاده از آزمایش‌های مختلفی ازقبیل موارد زیر تشخیص داده می‌شود:

• آزمایشات خون
• تصویربرداری پزشکی
• بافت‌برداری

آزمایشات برای یافتن سرطان اولیه

اگر نتایج آزمایش نشان دهد به سرطان ثانویه کبد مبتلا هستید، مرحله بعدی این است که مشخص شود سرطان در کدام بخش از بدن شروع شده است. اگر در گذشته برای سرطان تحت درمان قرار گرفته باشید، این امر می‌تواند مشخص باشد، در غیر این صورت به آزمایش‌های بیشتری نیاز خواهد بود. گاهی اوقات، حتی پس از چندین آزمایش سرطان اولیه تشخیص داده نمی‌شود.

بسته به این موضوع که پزشک فکر می‌کند سرطان اولیه از کجا شروع شده است، ممکن است موارد زیر انجام شود:

• معاینه روده (کولونوسکوپی)، معده (آندوسکوپی) یا سینه‌ها (ماموگرافی)
• آزمایش ادرار برای ارزیابی عملکرد کلیه‌ها و مثانه
• آزمایش خون برای بررسی مواد شیمیایی خاصی که توسط سلول‌های سرطان تولید می‌شوند (این مواد نشانگرهای تومور نامیده می‌شوند و به سرطان اولیه مربوط می‌شوند).

تعیین مرحله سرطان ثانویه کبد

مرحله‌بندی فرایند بررسی این موضوع است که سرطان تا چه حد در بدن گسترش پیدا کرده است. ازآن‌جا که سرطان ثانویه کبد از بخش دیگری از بدن سرایت کرده است، سرطان کبد پیشرفته درنظر گرفته می‌شود (سرطان مرحله چهار نیز نامیده می‌شود).

سرطان ثانویه با استفاده از سیستم تعیین مرحله سرطان اولیه مرحله‌بندی می‌شود. برای مثال، اگر سرطان از روده شروع شده باشد، اغلب با استفاده از سیستمی به نام TNM (تومور، غده، متاستاز) مرحله‌بندی می‌شود.

پیش آگهی سرطان ثانویه کبد

پیش‌آگهی به معنای نتیجه مورد انتظار یک بیماری است. ممکن است بخواهید با پزشک خود درمورد پیش آگاهی بیماری خود صحبت کنید، اما پیش‌بینی دقیق روند بیماری ممکن نیست. پزشک برای تعیین پیش‌آگهی عواملی مانند موارد زیر را درنظر می‌گیرد:

• نوع سرطان اولیه
• اندازه و تعداد تومورهای سرطانی در کبد
• سرعت رشد سرطان
• سن
• آمادگی جسمانی و سلامتی عمومی بیمار

پزشکان اغلب هنگام بررسی پیش‌آگهی فرد از آمار استفاده می‌کنند. درحالی‌که آمار به پزشکان ایده‌ای کلی درمورد نحوه پیشرفت بیماری می‌دهد، لزوما وضعیت خاص یک فرد را منعکس نمی‌کند.

اگرچه بیشتر موارد سرطان ثانویه کبد درمان قطعی ندارند، جراحی و درمان‌های دیگر می‌توانند بسیاری از سرطان‌ها و علائم آن‌ها را برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها تحت کنترل نگه دارند.

درمان سرطان ثانویه کبد

هدف از درمان سرطان ثانویه کبد به نوع سرطان اولیه‌ای بستگی دارد که به کبد سرایت کرده است. برای برخی افراد، هدف ممکن است حذف یا تخریب سرطان با استفاده از جراحی و شیمی‌درمانی باشد. برای دیگران، هدف ممکن است کوچک کردن سرطان، مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی باشد.

درمان مناسب هر بیمار به اندازه و تعداد تومورها، سن و سلامت عمومی او نیز بستگی دارد. درمان اصلی سرطان ثانویه کبد شیمی‌درمانی یا ترکیبی از جراحی و شیمی‌درمانی است.

گزینه‌های درمانی سرطان ثانویه کبد عبارتند از:

• شیمی‌درمانی
• درمان هدفمند
• ایمنی‌درمانی
• هورمون‌درمانی
• پرتودرمانی درونی انتخابی (SIRT)
• پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن (SBRT)
• جراحی
• تخریب تومور به روش‌های فرسایشی
• کموامبولیزاسیون داخل کبدی (TACE)

درمان و مراقبت تسکینی از بیماران مبتلا به سرطان ثانویه کبد

سرطان ثانویه کبد سرطان پیشرفته است، بنابراین پزشک احتمالا درمورد درمان تسکینی صحبت خواهد کرد. این درمان‌ها با مدیریت علائم و گسترش سرطان بدون تلاش برای درمان قطعی بیماری، به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک می‌کند.

بسیاری از مردم فکر می‌کنند درمان تسکینی مختص افرادی است که در پایان عمر خود هستند، اما این درمان ممکن است در هر مرحله از سرطان ثانویه کبد سودمند باشد و به بیمار کمک می‌کند تا به اندازه‌ای که ممکن است و در رضایت‌بخش‌ترین حالت ممکن زندگی کند.

درمان تسکینی یکی از جنبه‌های مراقبت تسکینی است که در آن گروهی از متخصصان سلامت به بیمار کمک می‌کنند تا نیازهای جسمی، عاطفی، فرهنگی، معنوی و اجتماعی او برآورده شود. این تیم همچنین حمایت‌هایی برای خانواده و مراقبان ارائه می‌دهد.

مدیریت علائم سرطان ثانویه کبد

سرطان ثانویه کبد می‌تواند موجب علائم مختلفی شود، اما راه‌هایی برای مدیریت آن‌ها وجود دارد. ازآن‌جا که این سرطان پیشرفته است، تیم مراقبت‌های تسکینی ممکن است در مدیریت علائم مشارکت داشته باشند.

درمان‌های مکمل را می‌توان در کنار درمان‌های پزشکی مرسوم برای کمک به مدیریت علائم استفاده کرد.

درمان‌هایی مانند ماساژ، تن‌آرامی و طب سوزنی می‌توانند حس کنترل بیمار را افزایش دهند و استرس و اضطراب را کاهش دهند و خلق‌و‌خوی وی را بهبود دهند. لازم است بیمار در رابطه با هر درمانی که از آن استفاده می‌کند با به فکر استفاده از آن است، با پزشک خود مشورت کند. در ادامه علائم سرطان ثانویه کبد و نحوه مدیریت آن‌ها آمده است:

زردی

بیلی‌روبین رنگدانه زردرنگی است که هنگام تجزیه سلول‌های قرمز خون در بدن ایجاد می‌شود. در سرطان ثانویه کبد، بیلی روبین گاهی در خون تجمع پیدا می‌کند. این اتفاق می‌تواند به این علت باشد که سرطان مجرای صفراوی را مسدود کرده است یا بر عملکرد کبد تاثیر گذاشته است. تجمع بیلی روبین در خون به عنوان زردی یا یرقان شناخته می‌شود. یرقان می‌تواند باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها شود. افراد مبتلا به زردی ممکن است احساس خستگی زیادی کنند و اشتهای خود را از دست بدهند.

زردی همچنین می‌تواند موجب مدفوع کم‌رنگ، ادرار تیره و خارش پوست شود که اغلب هنگام شب بدتر می‌شود. بیمار باید از مصرف الکل، غذاهای تند، حمام داغ و نور مستقیم خورشید اجتناب کند، زیرا این موارد می‌توانند خارش را تشدید کنند. مرطوب نگه داشتن پوست می‌تواند تسکین‌دهنده باشد یا پزشک می‌تواند داروهایی برای کنترل این علائم تجویز کند.

گاهی‌اوقات با قرار داردن لوله کوچکی از جنس پلاستیک یا فلز (استنت‌) در مجرای صفراوی زردی را می‌توان برطرف کرد. علائم زردی معمولا دو تا سه هفته پس از قرار دادن استنت‌ در مجرای صفراوی برطرف می‌شود. اگرچه استنت‌‌گذاری در سرطان پیشرفته همیشه توصیه نمی‌شود یا همیشه امکان‌پذیر نیست.

کاهش اشتها و کاهش وزن

ازآن‌جا که کبد نقشی کلیدی در دستگاه گوارش دارد، سرطان ثانویه کبد می‌تواند بر اشتها تاثیر بگذارد و ممکن است کاهش وزن را در پی داشته باشد.

شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و سایر درمان‌های سرطان نیز می‌توانند بر اشتها و وزن تاثیر بگذارند خصوصا اگر فرد دچار عوارضی مانند تهوع و استفراغ، زخم‌های دهان و تغییر چشایی و بویایی شده باشد.

درد

در برخی افراد، سرطان ثانویه کبد خصوصا در ناحیه سمت راست بالای شکم می‌تواند موجب درد شود. پزشک ممکن است داروی ضددرد تجویز کند، اما قبل از مصرف داروهای بدون نسخه باید با پزشک مشورت کرد، زیرا برخی از آن‌ها برای افراد مبتلا به سرطان کبد مناسب نیستند.

پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا جراحی نیز ممکن است با کاهش اندازه توموری که موجب درد می‌شود، بیماری را تسکین دهند. برخی افراد ممکن است به تزریق بی‌حس‌کننده موضعی برای بی‌حس کردن عصبی که سیگنال درد را ارسال می‌کند، نیاز داشته باشند.

خستگی

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ثانویه کبد خستگی شدیدی را تجربه می‌کنند. این نوع خستگی با احساس خستگی عادی فرق دارد، زیرا همیشه با استراحت یا خواب برطرف نمی‌شود. خستگی ممکن است از عوارض جانبی درمان یا ناشی از خود سرطان باشد.

تجمع مایعات

آب‌آوردگی شکم یا آسیت زمانی رخ می‌دهد که مایعات در شکم جمع می‌شوند. آسیت می‌تواند ناشی از تولید مایع اضافی توسط سرطان یا ناشی از انسداد عروق لنفاوی و عدم تخلیه مایعات باشد.

تجمع مایعات موجب تورم شکم می‌شود. این امر می‌تواند موجب نفس تنگی شود. تخلیه مایع با رویه‌ای تحت عنوان پاراسنتز (مایع‌کشی) می‌تواند کمک کند. دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور) نیز ممکن است برای کاهش تجمع مایع تجویز شود.

گیجی

سرطان ثانویه کبد ممکن است موجب تجمع مواد سمی در خون شود و این امر می‌تواند عملکرد مغز را تحت‌تاثیر قرار دهد. این وضعیت که انسفالوپاتی کبدی نامیده می‌شود، می‌تواند باعث گیجی یا مشکل در تشخیص موقعیت و در موارد شدید کما شود. انسفالوپاتی کبدی را می‌توان با دارو کنترل کرد.

توصیه‌های تغذیه‌ای برای افراد مبتلا به سرطان ثانویه کبد

در طول و پس از درمان مهم است که به اندازه کافی غذا بخورید تا سطح انرژی خود را بالا نگه دارید. حفظ وزن بدن می تواند به بهبودی کمک کند.

غذاهایی را که دوست دارید بخورید: غذاهایی را که دوست دارید بخورید، اما همچنین غذاهای مختلف را نیز امتحان کنید، زیرا ممکن است ذائقه و تحمل شما نسبت‌به برخی غذاها تغییر کند. همیشه مجموعه‌ای از تنقلات را به همراه خود داشته باشید.

مایعات بنوشید: با نوشیدن مایعات بین وعده‌های غذایی (مثلا ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل یا پس از وعده غذایی) از کم آبی پیشگیری کنید. از مصرف مایعات زیاد در زمان صرف غذا خودداری کنید، مگر اینکه سوپ مقوی باشد.

راهنمایی و کمک بخواهید: با متخصص تغذیه درمورد این موضوع که چگونه می‌توانید انرژی و پروتئین بیشتری به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید، صحبت کنید. از دوستان و خانواده خود بخواهید برای شما غذا بپزند و در طول روز به شما غذا بدهند. به جای سه وعده غذایی بزرگ در هر روز، سعی کنید چندین وعده غذایی کوچک صرف کنید.