کوه یخ غول‌پیکر A23a که در سال ۱۹۸۶ از جنوبگان جدا شده و چندین دهه در بستر دریا گیر افتاده بود، سرانجام آزادانه از این قاره یخی دور می‌شود.
بزرگ‌ترین کوه یخ دنیا که A23a نام دارد، پس‌از ۴۰ سال گیر‌افتادن در دام سواحل جنوبگان، سرانجام حرکت کرده و از این قاره دور می‌شود. این جزیره‌ی یخی غول‌پیکر که سه برابر شهر نیویورک وسعت دارد، احتمالا به سمت «قبرستان کوه‌های یخ» حرکت خواهد کرد و به احتمال فراوان، پیش‌از اینکه شکسته و ذوب شود، در مسیر برخورد با پناهگاه مهم پنگوئن‌ها قرار خواهد گرفت. این کوه یخ می‌تواند مشکلات بسیاری را برای حیات‌وحش و مسیرهای کشتیرانی به همراه داشته باشد.
کوه یخ غول‌پیکر با مساحتی حدود چهار هزار کیلومتر مربع، در سال ۱۹۸۶ با کنده‌شدن از یخ‌تاق فلیچنر متولد شد. اما این کوه یخ عظیم اندکی پس‌از آن که بخش غوطه‌ور انتهایی‌اش در بستر دریای ودل فرو رفت، برای مدت‌ها در همان مکان گیر افتاد.
کریستوفر شومان، یخچال‌شناس از دانشگاه مری‌لند و مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا، به لایوساینس گفت: «A23a تابهحال چندین‌بار عنوان بزرگ‌ترین کوه یخ دنیا را به خود اختصاص داده است؛ زیرا زمانی که این کوه یخ سر جای خودش بود، تمام صفحات یخی عظیم‌تر به‌وجود آمدند و از‌بین رفتند.»
توده‌ی یخی عظیم کهنسال، اخیراً در ماه ژوئن پس‌از آن که رکورددار پیشین A76a در مسیر حرکت به سمت استوا توسط جریان‌های اقیانوسی از هم پاشید و متلاشی شد، این عنوان را به دست آورد. ۲۵ نوامبر، رسانه‌های خبری گزارش دادند که A23a سرانجام به حرکت درآمده است. به‌گزارش بی‌بی‌سی، تلاش این کوه یخ برای آزادی در سال ۲۰۲۰، زمانی که به تدریج خود را از افسار بستر دریا رهانید، آغاز شد.
مرکز بریتانیایی تحقیقاتی جنوبگان، با به‌اشتراک‌گذاشتن تصاویر ماهواره‌ای در شبکه مجازی ایکس (توییتر سابق) نشان داد که A23a سرانجام در ژانویه‌ی امسال شروع به حرکت کرد. این کوه یخ از آن زمان تابهحال در امتداد خط ساحلی جنوبگان صدها کیلومتر را پیموده است.
A23a به دلیل ضخامتش در بستر دریا گیر کرده بود. شومان می‌گوید کوه‌های یخی با این اندازه، معمولاً از بالا به پایین حدود ۴۰۰ متر ارتفاع دارند و حدود ۹۰ درصد از جرم آن‌ها در آب فرو رفته است. چندین دهه گیرکردن در جای خود برای کوه‌های یخی با این اندازه «غیر‌معمول» نیست. او افزود کاشفان اولیه‌ی جنوبگان از این قاره به‌عنوان «جزایر یخی» یاد می‌کردند.
بیشتر توده‌ی یخ این کوه‌های به‌دام‌افتاده معمولاً حفظ می‌شود، زیرا بسیار بزرگ هستند و در نزدیکی جنوبگان قرار دارند. مشخص نیست که چه از آب در داخل این کوه‌ها محبوس شده است، اما A68a، یکی دیگر از بزرگ‌ترین کوه‌های یخی سابق که تقریباً به‌اندازه‌ی کنونی A23a بود، در طول عمرش بیش‌از یک تریلیون تن آب به اقیانوس ریخت.
به نظر می‌رسد که A23a احتمالاً دراثر ذوب توده‌ی یخی زیرین از پایین که منجر به کاهش وزن و بلند شدنش از کف دریا شد، از محل گیرکردنش جدا شده است. A23a توسط جریان‌های اقیانوسی به سمت شمال رانده می‌شود و به «گذرگاه دریک» یا قبرستان کوه‌های یخ می‌رسد. گذرگاه دریک، پهنه‌ای آبی است که بیشتر کوه‌های یخی بزرگ دیگری که در دریای ودل متولد شدند، از‌جمله A76a و A68a، در مسیر پیمایش به سمت قبرهای آبی خود از آن عبور کردند.
همچنین، منطقه شامل چندین جزیره است که کوه‌های یخ گاهی اوقات به آن‌ها برخورد می‌کنند. یکی از این جزایر جورجیای جنوبی است؛ جزیره‌ای مسکونی در اقیانوس جنوبی که پناهگاه دسته‌های عظیمی از پنگوئن‌ها است. در سال ۲۰۲۰، کوه یخ A68a در مسیر برخورد با جورجیای جنوبی بود و به دلیل پتانسیل بالایش برای ازبین‌بردن منابع تغذیه‌ی پنگوئن‌ها، دانشمندان را به‌شدت نگران کرد. با‌این حال، کوه یخ قبل‌از اینکه به ده‌ها هزار تکه‌ی کوچک تبدیل بشود، به‌سختی از جزیره دور شد.
جورجیای جنوبی ممکن است در مسیر A23a نیز قرار بگیرد و نگرانی از برخورد احتمالی دیگری در آینده را افزایش بدهد؛ اما شومان این اتفاق را قطعی نمی‌داند. محققان می‌گویند اگر A23a از جورجیای جنوبی گذر کند و دور شود، احتمالاً تا زمان رسیدن به شمال آفریقای جنوبی دوام می‌آورد و به‌طور عمده بر مسیرهای کشتیرانی تأثیر می‌گذارد.
با‌این حال، شومان بر این باور است که خطوط شکستگی در این کوه یخ باعث می‌شود که پیش‌از پیمودن این فاصله‌ی طولانی، در معرض متلاشی‌شدن قرار بگیرد. دانشمندان با هدف محدود‌سازی مسیرهای احتمالی، به ردیابی حرکات کوه یخ ادامه می‌دهند.
