با کریدور یا مسیر جدید هند، خاورمیانه و اروپا، بریکس در اجلاس گروه ۲۰ ایران را دور زد. این موضوع بار دیگر ثابت می کند که کشورها در اتحادها به دنبال منافع ملی هستند که تنها از مسیر عادی سازی روابط با جهان حاصل می شود.
ماه گذشته دولت با اشاره به عضویت در بریکس (پیمانی میان کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) آن را نشانه پیشرفت و جایگاه ایران به شمار آورد، اما در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در هند، سران کشورهای عضو این گروه برای ایجاد یک کریدور حمل و نقلی جدید، یک تفاهم نامه امضا کردند؛ نکته جالب این است که اعضای بریکس هم در این ۲۰ کشور قرار دارند.
از یک منظر این ادعا درست است؛ در شرایط تحریمی این سال ها، هر چه قدر بر میزان ارتباطات بین المللی کشور افزوده شود می تواند راه‌گشا باشد. از منظر دیگر، این راه‌گشایی زمانی به کار می آید که بتوان از آن به دستاوردهای اقتصادی و پیمان های سیاسی محکمی دست پیدا کرد که مبتنی بر ایجاد منافع ملی بلندمدت باشد.
این تفاهم نامه در حالی امضا شده است که ایران به دلیل جایگاه و موقعیت جغرافیایی مناسبی که دارد پیش تر به عنوان دروازه ورود به اروپا تلقی می شد، اما این موضوع نادیده گرفته شده است. به بیان ساده، عدم استفاده از موقعیت ایران مسئله ساده ای نیست، این موضوع به راحتی نشان می دهد ایران در جریان های منطقه ای و جهانی در حال فراموش شدن است.
کریدورهای تجارت بین‌الملل، محورهای مهم قدرت
در همین رابطه، یک کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با تابناک درباره اهمیت و اهداف این کریدور اظهار کرد: «زیرساخت‌های تجاری و کریدورهای تجارت بین‌الملل، همواره یکی از محورهای مهم قدرت بوده است و از زمانی که، چین را برای احیای راه باستانی ابریشم مطرح کرد، درصدد بود سه مسیر تجاری از چین به سمت اروپا را بازگشایی کند. در خصوص این کریدور بحث‌های زیادی مطرح شده است؛ برخی آن را دور زدن چین، روسیه، ایران و ترکیه و برخی آن را جایگزین ابتکار «یک کمربند، یک جاده» می‌دانند و برخی نیز از آن تحت عنوان پروژه‌ای یاد می‌کنند که مدت‌هاست ریاض، واشینگتن و دهلی‌نو و برخی کشورهای دیگر به دنبال توافقی زیرساختی از طریق خطوط حمل‌ونقل دریایی، راه‌آهن و خطوط لوله انتقال انرژی هستند که در نهایت بتوانند هند را از طریق خاک کشورهای عربی خاورمیانه و اسراییل به اروپا متصل کنند. در هر صورت، این پروژه در صورت عملی شدن تجارت بین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و جنوب آسیا را متحول و کشورهای خاورمیانه را با شبکه ریلی به هم متصل می‌کند و آن‌ها را از راه بندر به هند پیوند می‌دهد.
توافق بزرگ آمریکا با عربستان
وی افزود: «از طرف دیگر، این توافق در حالی صورت می‌گیرد که دولت بایدن به دنبال تکمیل تلاش دیپلماتیک خود برای یک «توافق بزرگ» با عربستان سعودی است که می‌تواند شامل توافق عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسراییل باشد؛ بنابراین از منظر برخی تحلیلگران، این طرح به‌عنوان بخشی از عادی‌سازی بزرگ میان عربستان و اسراییل نیز شمرده می‌شود. آمریکا در ماه‌های گذشته تلاش کرده است تا امتیازات ویژه‌ای به عربستان سعودی بدهد تا شاید رابطه سردشده دو کشور از زمان روی کار آمدن بایدن اندکی بهبود یابد. آمریکا همچنین نگران است، کشورهای همسو با واشینگتن در خاورمیانه به چین نزدیک‌تر شوند و از این طریق آمریکا به بازیگری فرعی در منطقه مهم خاورمیانه بدل شود.
حساسیت کریدورهند، خاورمیانه و اروپا
باقری درباره اهمیت این کریدور برای اروپا نیز عنوان کرد: «از منظر اروپا نیز با توجه به ظرفیت‌های سرمایه گذاری و تجاری کشورهای حاشیه خلیج فارس و هند از یک طرف و نفوذ اقتصادی و امنیتی چین در حوزه سرمایه گذاری و در نظم امنیتی خاورمیانه از طرف دیگر، این منطقه در آینده، نقطه ثقل رقابت‌های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیکی خواهد بود. در واقع، ورود چین به تعاملات اقتصادی و تجاری و جایگزینی شورای همکاری خلیج فارس به جای اتحادیه اروپا به عنوان شریک اول تجاری چین و متعاقب آن ورود چین به نظم امنیتی منطقه‌ای خاورمیانه، رهبران اروپایی را بر آن داشته است که به رشد ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی پادشاهی در خلیج فارس و خاورمیانه و شمال آفریقا واکنش مؤثر نشان دهند و از فرصت ایجادشده برای پیش‌برد منافع خود به ویژه در حوزه تجاری وسرمایه گذاری در حوزه‌های انرژی، اقتصاد نوآورانه و توافقات اقلیمی و اقتصاد سبز استفاده کنند؛ بنابراین کریدور هند، خاورمیانه و اروپا به بهترین شکل ممکن می‌تواند اروپا را به هدف خود نزدیک کند.»
